Co piąty Polak wskazuje brak środków jako główną przyczynę wykluczenia finansowego

Zaledwie czterech na dziesięciu Polaków (38,9 proc.) nigdy nie czuło się wykluczonych finansowo – wynika z najnowszego badania Financial Wellbeing, zrealizowanego na zlecenie IPF Group, właściciela Provident Polska. Główne czynniki, które przyczyniają się do poczucia wykluczenia to niewystarczające zasoby finansowe (21,8 proc.), rosnące ceny towarów i usług (21,7 proc.), a także brak kompetencji finansowych (12,3 proc.).

Na poczucie wykluczenia szczególnie narażone są osoby, którym po opłaceniu rachunków nic nie zostaje – aż 43,2 proc. z nich wskazuje na brak środków jako główną przyczynę poczucia wykluczenia. Najmłodsi respondenci (18-34 lata) znacznie rzadziej deklarują, że nigdy nie czuli się wykluczeni (28,5 proc.) w porównaniu do osób starszych (28,5 proc. osób w grupie 18-34 lata vs. 48,2 proc. w grupie 55-75 lat).

– Brak stabilnych dochodów czy ograniczona oferta dla określonych grup – to czynniki, które utrudniają włączenie finansowe. Przeciwdziałanie wykluczeniu, oprócz działań systemowych, może też obejmować inicjatywy biznesu. Chodzi bowiem nie tylko edukację, ale także tworzenie produktów i usług dopasowanych do potrzeb różnych grup społecznych – podkreśla Karolina Łuczak, Rzeczniczka Prasowa Provident Polska.

Edukacja – skuteczna profilaktyka wykluczenia

Aż 67,5 proc. badanych uważa, że wysoki poziom edukacji finansowej skutecznie zapobiega wykluczeniu. Brak kompetencji finansowych, prowadzący do poczucia wykluczenia u 12,3 proc. badanych, częściej dotyczy kobiet (16,2 proc.) niż mężczyzn (8,3 proc.).

– Wiedza finansowa daje poczucie sprawczości. Osoby, które rozumieją mechanizmy finansowe, rzadziej czują się wykluczone i lepiej radzą sobie w sytuacjach kryzysowych. Edukacja w tym zakresie przekłada się na umiejętność świadomego podejmowania decyzji i planowania przyszłości. Z naszego badania wynika, że osoby z mniejszą pewnością siebie w kwestiach finansów częściej czują się wykluczone – mówi Karolina Łuczak.

Edukacja daje wymierne skutki i zauważalnie podnosi finansową pewność: 76,5 proc. osób z wyższym wykształceniem zgadza się, że edukacja finansowa zapobiega wykluczeniu.

Przepis na finansową inkluzywność

Większość Polaków (50,2 proc.) oczekuje, że firmy z branży finansowej będą prowadzić działania w zakresie włączenia finansowego. Powinny one obejmować trzy filary: od edukacji i budowania świadomości, przez dostosowane produkty, np. oferty dla osób o nieregularnych dochodach, uproszczone procesy i przejrzyste warunki, aż po wsparcie w trudnych sytuacjach.

Aby zwiększać transparentność i bezpieczeństwo usług oraz przeciwdziałać wykluczeniu finansowemu, szczególnie wśród osób o ograniczonym dostępie do tradycyjnych form finansowania, podmioty rynkowe dostosowują się do istniejących regulacji, ale też proponują własne inicjatywy. Przykładem takiego działania może być dokument „Dobre Praktyki w zakresie Dystrybucji Usług przez Instytucje Pożyczkowe”, przygotowany przez Związek Przedsiębiorstw Finansowych pod auspicjami Komisji Nadzoru Finansowego. To pierwszy w Polsce samoregulacyjny dokument kompleksowo określający standardy sprzedaży usług innych niż kredyty konsumenckie przez instytucje pożyczkowe. Provident Polska był jednym z pierwszych sygnatariuszy kodeksu.

Innym przykładem inicjatywy na rzecz finansowego włączenia jest być program Provident Polska #Niewidzialni. Adresatami są osoby, które bywają „niewidoczne dla systemu” – to m.in. młodzi dorośli opuszczający pieczę zastępczą, młodzież w kryzysie bezdomności, uchodźczynie z Ukrainy czy osamotnieni seniorzy.

– Od 2020 r. prowadzimy działania edukacyjne, mentoringowe i integracyjne, m.in. warsztaty z cyberbezpieczeństwa, czy wsparcie rozwoju talentów, przede wszystkim dla młodych dorosłych którzy opuszczają pieczę zastępczą i rozpoczynają samodzielne życie. Poprzez program #Niewidzialni dajemy głos tym, którzy najczęściej nie są słyszani – uczymy, wspieramy, pokazujemy, że każdy zasługuje na szansę bycia widocznym i współtworzenia swojej przyszłości – podkreśla Agnieszka Krajnik, Koordynatorka Programu #Niewidzialni.

O badaniu: 

Financial Wellbeing to globalne, cykliczne badanie, przeprowadzane na wszystkich rynkach, na których działa Grupa IPF (właściciel Provident Polska), którego celem jest zgłębienie postaw konsumentów i ich podejścia do finansów. Badanie zostało zrealizowane przez Kantar Polska metodą CAWI na próbie N=501 dorosłych Polaków, w maju 2025 r.